recuperación histórica persoal, familiar e colectiva!

terça-feira, março 20, 2007

...

ARMARSE DE MEMORIA

FINAL

Corazón, descansa un poco,
Pluma, deja de escribir;
Pensamiento ardiente y loco
Haz un alto en el vivir.

Mañana, vuelve a sufrir;
Más hoy, vete a descansar
Que es la hora de soñar
Para luego, revivir.

JOSÉ RODRÍGUEZ FAÍLDE

sexta-feira, março 16, 2007

BIOGRAFIA DUN SERVIDOR AO SEU XEITO

JOSÉ RODRÍGUEZ FAíLDE. PERSOA. (publicado orixinariamente no canal de estudos galegos www.vieiros.com) este é un texto revisado.

Normalmente fálase ou escríbese dunha persoa coñecida, xa sexa a nivel persoal ou porque resulta (ou resultóu) carismática e coñecida en xeral, por algún motivo. A miúdo relacionado con artes, deportes, políticas, ciencias, e calquer outro tipo de disciplinas. Ás que se vén a sumar agora, por exemplo, os prostitutos ou prostitutas televisivas que sen ter nada especial que decir, nin polo que se podan valorar máis alá que polo índice de audiencia, debido os actos realizados en prostíbulos públicos que podemos visionar (ou non) na televisión. Pero da persoa da que vou escribir, neste artigo, que podo expor, grazas á unica xente que ademáis da miña familia, claro está, polo momento, interesóuse sobre o tema que abordarei é sobre a vida e obra dun home que non coñecín.

Coido que debería interesar un pouco o refrescarse, a base de saber, non só de sabor. Porque o sabor e todo o demáis, pódese e considero, débese explicar ademáis de saborear. E saborsaber, a base non de gasosa ou de cervexa senón de memoria, tonifica e resulta moi refrescante tamén.

Un nome: José Rodríguez Faílde. Éste señor resultóu ser o meu avó pero eu como xa dixen non cheguei a coñecelo. Tampouco coñecín ao outro. E as miñas avoas morreron cando eu era bastante pequeno. Os meus pais son maiores. Tivéronme maiores.

José Rodríguez Faílde: 1887(Piñeirón-Carracedo)/1958(Os Peares). Deste señor, só podo falar pola documentación que fun conseguindo e recopilando estes últimos anos (a verdade que algo tarde) debido ao grao de identificación que sempre tiven con el por cousas que me contaba a miña nai, en maior medida, e algún que outro familiar, en menor medida.

Acabo de citar as únicas fontes que recoñezo ter sobre a figura deste señor (hai outra recente: Xulio Prada). Pero no seu caso tanto pola súa vida como pola súa obra (en boa parte, aínda que existente, descoñecida para min) e polo seu pensamento, contextualizados nunha época moi determinada e determinante, considérome amparado ética e moralmente para falar del. En troques, non considero nada ético o comentario xurdido da boca dunha funcionaria, de certo arquivo ourensán, que ao descubrir, eu, de pura casualidade, despois dunha chamada telefónica (moi casual tamén) e desta maneira poder saber a historia da súa encarceración en 1937? e a súa excarceración en 1941? ; xa que en citado arquivo permanecían, por sorte para min, sendos dossieres dos procesamentos polos que pasou neses anos, preludio infame de ignorancia, represión e vergoña allea. Fixo un comentario máis ou menos así: “Que vergüenza, que vergüenza. Cómo puede estar esto todavía aquí, te pido disculpas. La verdad es que no sé cómo no se destruyó esto”. Pois ben señora, alégrome e non sabe de qué maneira, de que eses papeis todavía existiran. Alégrome de que comencen a resucitar esas pantasmas que xente, presupoño afín a vostede, se encargaron de soterrar como se non pasara nada, lustro tras lustro. Porque esas pantasmas están intranquilas mentras non se rescate a súa memoria e se lles faga xustiza. Acordándonos deles, das miserias e vexacións que pasaron eles e as súas familias que quedaron marcadas de por vida. Que as novas xeracións se vaian enterando, realmente, que supuxo todo aquilo. Que todo aquilo tiña nome e apelidos, vida e a esperanza dun mundo nada parecido ao que segue existindo despois de tantos anos.

Por iso, a min o que si me dá vergoña é que aínda é agora síguese silenciando e tratando que non saian estas cousas a relocer e que sentan mal cando saen. Como puiden comprobar por parte desta señora que o que lle daba vergoña era que existiran estes papeis. Claro, non acababa de darme de conta que nos tempos de “gran hermano” o que se fai con este tipo de datos é vaporizalos. Ollos que non ven, corazón que non sinte.

(Unha nota aclaratoria: isto foi escrito no ano 2001 e agora, nuns días para que chegue o 2006 e despois de anos e anos deixando que se morreran os implicados directos daquela infamia, agora repito, parece que si, que o asunto xa pode sair e ata está de moda con coleccionables e batalliñas varias dos “dous bandos”)

Parece ser que o meu avó era escritor. Que foi buscarse os garbanzos por dúas veces a Cuba, onde exerceu de xornalista (entre outras cousas).

Ao voltar por última vez vivía comodamente en Ourense coa súa familia e montóu un quiosco-librería, bastante coñecido e recordado aínda agora (tén saído recentemente ata nunha lámina dun coñecido xornal local). Estaba ubicado nos xardíns coñecidos como do Bispo Cesáreo (fronte a Alameda) xunto á estatua de Concepción Arenal que cos anos cambiaría de ubicación.

Recentemente puiden enterarme que o meu avó xa fora detido e encarcerado no ano 1934. Os falanxistas non o podían ver porque José Rodríguez Faílde negábase a vender no quiosco prensa de dereitas. Puido sair e anos máis tarde…

O seu quiosco foi queimado, con toda a súa vida dentro. Durante o alzamento e o meu avó foi encarcerado novamente. A súa familia tivo que retornar á aldea onde, segundo comenta a miña nai, durante anos comían carne somentes o día de non sei que santo, e ese día a enchenta era tal que o seu estómago non podía soportalo, acostumada día a día a patacas, verdura ou, días de festa, a sardiñas en lata.

Despois, miragrosamente salvóuse, como se dí, do marrón e volveu arruinado e torturado xunto á familia, onde en principio íase gañar algo como mestre de escola pero deseguida botárono xa que non rezaba cos nenos aos que daba clase. Nunca se opuso a que a súa propia familia fóra a misa.

Tamén sei del que en tempos adicábase a exercer de xuiz de paz á hora do reparto de terras, algo que non resultóu sempre moi fácil na Galiza. Sen embargo parece ser que a xente estaba encantada porque ademáis negábase a cobrar un peso.

Dixéronme del que era unha persoa cuns principios moi sólidos pero ao mesmo tempo moi tolerante coas ideas dos demáis. A frase típica da miña nai sempre foi que el tiña algúns amigos de dereitas e outra historia mítica foi o día que o detiveron onde lle preguntaron se era de “esquerdas” (supostamente para, talvez, librarse de “algo”) el contestou “si, señor, son”.

Sobre esta detención e unha vez conseguidos os papeis no tribunal militar de Ferrol recentemente e grazas ao historiador Xulio Prada, puiden ler e imaxinar unha detención, como así foi, de película das de hoxe en día. Con ata catro disparos cara el que se afastaba e agóchabase nunha cadra duns amigos e ía rodando dun lado a outro. Collérono vivo miargreiramente, e como un cabo moi famoso daquela (polo despiadado) púxolle nun alto a pistola na sen para matalo recén detido, e sei de boa fonte que outro garda díxolle: “si sabía o que ía facer!? a nós dixéronos de prender a este home vivo…” de novo meu avó salvóuse por moi pouco.
Na súa declaración negou reiteradamente que coñecera á xente da casa e estes amigos do meu avó nunca serían detidos.

Contóume miña nai que escribía panxoliñas un tanto divertidas e críticas, para cando os nenos ían ás casas en busca de todo tipo de melindradas; ela aínda acorda de memoria algunha.

José Rodríguez Faílde escribíu seis libros, segundo contan, pero eu só puiden atopar ún que resultóu ser o primeiro. E nótase, porque a verdade, dende o meu modesto ponto de vista, resulta un tanto confuso, sobre todo na estructura que sigue; onde hai dende artículos, poesía, prosa rimada, contos, cartas, críticas literarias e políticas... aínda que ao mellor agora resultaría moi moderno. Nunca se sabe!

Tamén encontréi un artigo do meu avó sobre Pondal, moi positivo cara el, editado en La Habana na revista “Patria Gallega”.

Grazas á mesma xente que me brinda a oportunidade de escribir isto, puiden saber que escribíu numerosos artigos no xornal “Eco de Galicia” tamén editado en La Habana.

Noutra orde de cousas comentar algunhas delas que saen neses patéticos dossieres, onde xunto a outras nove persoas foi procesado, sendo el, se a expresión é permitida, “cabeza de cartel”.

Primeiro decir o por que foi condeado e por quen. Por pertenza ao partido “izquierda republicana”, por ser cotizante de “socorro rojo internacional” e por ser o seu quiosco foco de reunión de elementos directivos do xornal/colectivo “ATEO”. Ademáis, por formar parte en mitíns de ideoloxía Comunista no municipio de “La Peroja”.

Algunhas destas “acusacións” (deixando a un lado o absurdo) foron negadas polo meu avó, así figura na súa declaración dentro do mesmo dossier de encarceración.¿?

Toda esta sarta de “acusacións”, todas elas políticas claro está, están comentadas, xustificadas e supostamente avaladas pola comisaría de policía, pola Falange, o rector ¿?, a garda civil, o señor alcalde, e o bispado.

Nos escritos recoñécese que o seu quiosco foi queimado nos primeiros meses do movimento e que foi detido en “Los Peares”. Ingresóu en prisión o 27 de Xaneiro do 1937. Non sei exactamente en que data de 1941? foi excarcerado. O que sí sei foi quen o denunciou (previo “chivatazo” logrado grazas á represión): un tremendo terratenente, ou máis ben o seu fillo (o meu avó agochóuse no monte nun faiado, durante bastante tempo. Alí meus avós fixeron a miña nai). Avisóu a garda civil (chantaxeando de maneira cruel algunhas xentes da aldea para que lle dixeran onde estaba) nun momento que sabía que José Rodríguez Faílde baixaría á aldea por provisións (típico).

Recentemente coñecín un parente lonxano que me contou a de palizas que lle deron á súa bisavoa e avoa para atopar ao meu avó (e o silenzo que elas e outras tantas xentes desa aldea e de toda España gardaron). (irmá e sobriña do meu avó)

Este terratenente adicábase a roubar as terras da sutil maneira bancaria, a base de empréstamos imposibles de pagar (típico).

Tamén coméntase no dossier a profunda ruina económica do meu avó e a súa familia nese momento; onde, por riba, se algo tiñan eran débedas.

Decían os da “Falange” textualmente: “...que estaba afiliado a izquierda republicana, habiendo hecho una gran propaganda extrema. Formó parte de mítines comunistas en el municipio de La Peroja. El quiosco, de su propiedad, era centro de reunión de todos los directivos del periódico “ATEO”, órgano del magisterio. Vendía toda la prensa comunista, revistas pornográficas y toda clase de folletos disolventes ¿?. Su conceptuación religiosa es la de ateo y la vida pública mala.”

En fin, sobre todos estes temas coido que non merece a pena seguir escribindo. Só comentar que unha miragreira carta, non se sabe moi ben de quen (hai quen dí que del mesmo e hai varias versións), foi o que lle salvou da morte por esas “terribles” (ademáis de que algunhas eran bastante mentireiras) acusacións.

Sobre a súa obra pouquiño máis podo falar ademáis do recente descubrimento de que foi o director e impulsor da revista “El Industrial” de “La Habana”. Si podo decir que do que eu dispoño está escrito en castelán, aínda que algún título deses artigos referenciados anteriormente e que foron escritos no xornal “Eco de Galicia” estaba en galego. En Cuba estaba relacionado, segundo informacións, con xente do ámbito da cultura, por exemplo a “peña artística Martí”. Fundou, como digo, a revista “El Industrial”, moi vangardista para a época, tamén traballou na banca. E dentro da miña ignorancia, atreveríame a decir que entre os galegos, polo menos, era unha persoa máis ou menos relevante (e non é que lle quera buscar relevancias), xa que axudou a moitos deles a buscarse a vida á chegada a illa (el foi para alá con once anos e voltou para casar aos vintetantos. Máis tarde voltou a illa e de regreso mercou o quiosco-librería). Hai un familiar meu que asegura que se hospedóu (en Cuba) na casa onde tamén o facía o avó do expresidente Aznar. Curioso, non?.

Libros. Coñecido só “Armonías”; rimas, versos y prosas. José Rodríguez Faílde. Habana. ASTURIAS S.A. (Prólogo de Prudencio Fernández). Referenciado na Biblioteca Municipal de Ourense onde se asegura que existían outros libros, actualmente desaparecidos. Sig.: D-A ----12245 Tít.: Armonías Aut.: Rodríguez Faílde, José. Cód.: 1017954. 1921.

Artículos. Autor: Rodríguez Faílde, José. Título: Ofrenda. Artigo de: En: En: Patria gallega (La Habana, 1912-1913), La. –Ed. Facsímil. Año 2, n. 68 (22 junio 1913); p. 5-6 Tema: Pondal, Eduardo (1835-1917)- Crítica e interpretación.
Centro: Biblioteca Xeral. Signatura: CU.- 155 Disponibilidade: Consulta en biblioteca.

En: Eco de Galicia (La Habana, 1917-) --EG. "Noite de lúa", EG n. 176 (1 oct. 1922) ; p. 14 "Santiago" EG, n. 150 (21 ag. 1921) ; p. 12 "[Yo quiero, señor, un poco de descanso...]" EG, n. 155 (6 nov. 1921) ; p. 11
"Elogios de mi raza" EG, n. 174 (20 ag. 1922) ; p. 10
"A Hilda Fortuny" EG n. 173 (6 ag. 1922) ; p. 26.

Tamén sei que varios libros seus chegaron a estar na Biblioteca municipal do barrio de A Ponte, en Ourense. Libros que desapareceron e non saben decirme ben o por que. Ata rebusquei en listados de libros descatalogados no Arquivo municipal de Ourense, por certo en espera todos eses libros de ser incomprensiblemente destruídos.
Recentemente, a través de internet, conseguín localizar o seu primeiro libro catalogado na Harvard College Library.

Por último citar as cadeas por onde deambulóu o meu avó: Celanova (onde estaba sentenciado a morte. Todos os que entraban alí a súa razón era o exterminio. Salvóuse outra vez miragreiramente facendo caso omiso ás chamadas polas noites, onde parece ser lle recomendaran non respostar como facían moitos, crendo que sairían) as outras foron: Cumial, Oseira, Valladolid e Padrón.
As cinsas do quiosco foron depositadas na entrada da súa casa en sinal de vinganza de non sei moi ben que.

Cando saiu do cárcere ofrecéronlle un posto na Rúa do Paseo (José Antonio na época) como quiosqueiro pero negóuse a vender a prensa da época e aceptar ao réxime desa maneira.
Traballou nunha tempadiña nunha fábrica que hoxe en día sigue aí derruida no barrio da Ponte mesmo á beira da ponte nova. Fíxoo como contable, contraéu o tifus e deixóuno.

Exerceu despois de mestre en Carracedo durante un ano máis ou menos e despois outro ano en Mirallos (A Peroxa) (ás veces en compaña da súa filla América, xoven mestra e irmá da miña nai: Josefa Rodríguez Toral) onde foi denunciado polo mesmo “elemento” que o levara a prisión, polo cal tivo que abandoar o seu posto de traballo. Enfermo e incapacitado para traballar a terra, cousa que tivo que facer toda a vida a miña avoa.
Morreu aos 71 anos sen que lle devolveran o roubado e queimado durante o “alzamento”. Está mal enterrado no cemiterio de Casdavil nos Peares.


ANEXO
Recentemente fíxenme cuns papeis que estaban na Biblioteca Nacional José Martí de Cuba gracias á colaboración de Orisel Gaspar, actriz cubana. Son artigos en varios xornais da época:

Relación de artículos encontrados de José Rodríguez Faílde :

Revista “Galicia” , La Habana , á que envió colaboracións dende España
en 1918.

1.- Por tierras gallegas. Galicia .La Habana 11 mayo 1918 . a. XVII n. 19 p.
18
2.- Los que se van . Galicia .La Habana 18 mayo 1918 a. XVII n. 20 p.12
3.- Por tierras de Galicia. Monforte. Galicia .La Habana 25 mayo 1918. A.
XVII n. 21 p. 12
4.- Después de la vendimia. Los pampos . Galicia .La Habana 1 de junio
1918. A. XVII n. 22 p. 14
5.-Por tierras de Galicia. Galicia .La Habana 8 de junio 1918. A. XVII n. 23
p. 9
6.- Elogio de mi casa . Galicia .La Habana 15 de junio 1918. A. XVII n. 24
p. 10
7.-Por tierras gallegas Galicia .La Habana 22 junio 1918. A. XVII n. 25 p.9
8.-Por tierras gallegas. Vigo . Galicia .La Habana . 23 de junio de 1917 A.
XVI n. 26 p.8-9

En “El Industrial: periódico defensor de la industria en general y en
particular la de lavado”

1.- El contrato del carbón. El Industrial .La Habana 15 de junio 1912 p. 1
2.-Mi oración de semana santa. El Industrial .La Habana 6 de abril 1912 p.
1.
3.- Los tres sueños. El Industrial .La Habana 27 de abril 1912 p. 1y 2.
4.- Biografía: Pedro Abelardo . El Industrial .La Habana. 4 de mayo 1912 p.
2.
5.- Bromas inocentes . El Industrial . La Habana 11 de mayo 1912 p.1
6.- Comunismo. El Industrial .La Habana 18 de mayo 1912 p. 2
7.-Actualidad. El Industrial . La Habana 25 mayo 1912 p. 1
8.-Por nuevos derroteros .El Industrial . La Habana 1 de junio 1912 p. 1
9.- Aquiles. El Industrial. La Habana . 8 de junio 1912 p. 2


En la revista España Nueva : semanario de vida española.

1.- Eternam vitae (poema). España nueva. La Habana 18 de noviembre 1923 ,
no. 87 p. 10
2- ¿Quiosque Tandem? (artículo) España nueva. La Habana 2 de diciembre 1923
. no. 88 p. 11.

terça-feira, março 13, 2007

ímonos pouco a pouco

MUJERES HEROICAS

Lady Esther Lucía Stanhope

Cuando cayó para siempre, el bravo y bizarro general inglés Moore, en la batalla de Elviña en La Coruña, un corazón que en secreto le amaba dejó de sentir ternura y afecto, dejó de amar las bellezas y las ficciones Europeas, y solo desdén y desprecio para ellas brotaron, después de aquel nefasto día, de sus labios.
Por eso la nieta de Pitt, levantó su vuelo de ave triste, para fabricar en lejanas tierras otro nido, que le hiciese olvidar el antiguo, en que azarosamente pasara los días de la infancia. Y en su mente soñadora y en su reflexión serena como sajona, brotó la idea de arriesgarse a conocer mundos extraños, caracteres diversos, costumbres arcaicas y misteriosas. ¿Qué tierra, qué región podría escoger mejor que Africa para realizar ese anhelo deseado? Y en él pensó y hacia él encaminó sus pasos, la noble inglesa. Allí en aquellas soledades apartadas, contemplando las majestuosas montañas del Líbano o el imponente desierto de Siria, hallaría su alma la paz anhelada y su corazón la novelesca aspiración sentida.
Allí entre aquellas abruptas cordilleras, solazaría su espíritu en meditaciones profundas y su cuerpo en constante comunicación con la naturaleza, recobraría nuevas energías que las etiquetas platonianas y las modas obligadas de la aristocracia y burguesía londinense le robaran. Por eso ella al decirle adiós a Londres el año de 1810 se lo dio para siempre. Naciera entre la impostura, se criara entre la mentira y quería morir entre sinceros. Yo admiro a esos espíritus superiores, que remontan su imaginación por encima de las babosidades que nos rodean ya sea en el arte que inmortalizaron Camoens
Shakspeaare y Cervantes o Schubert, Chopin, Verdi y Mozart o bien Humboldt, Livingstone y Lesseps; porque las obras y los descubrimientos de estos, las gárrulas y prodigiosas notas musicales de los segundos y la clara y sublime inspiración de los primeros no fue más que el puro sentimentalismo de sus almas.
Por eso yo canto a Esther Stanhope. Por eso yo admiro su valor, su persuasión y su fortaleza femenil, por eso venero su memoria, por eso vivo ligado a sus hechos y compenetrado en su labor.
Yo también vivo hastiado en estas tierras que llamamos civilizadas y quisiera tener como ella tuvo recursos para emprender una larga peregrinación a través del orbe, para recrear mi vista diariamente en la diversidad de los colores, de paisajes y de cielos distintos y así poder llegar junto a su modesta tumba allá en la llanura del Yun en aquel mitológico país de Siria y grabar en ella mi admiración y afecto.

Lady Stanhope fue un espirítu superior que supo odiar las ficciones y los convencionalimos, que amó lo justo, lo bello, lo artístico. Quiso vivir rodeada de sinceros y olvidando que en su patria, que en Europa los había (aunque por desgracia en escaso número) les dio su espalda, les mandó su desprecio, les ofrendó su desdén, quizá injustamente, debido sin duda alguna a que ante su vista surgiera lo desconocido y en él quería penetrar a toda costa. Y por eso partió para no volver y su voz jamás desde aquel día resonó en Europa.

Primero admiró en Egipto, los vestigios de una civilización pasada recreando su vita en las pirámides de Cheops, los restos de Menfis y las escavaciones de Babilonia y después, pareciéndole que hasta allí llegaban los ruídos pérfidos y traidores de una civilización de molicie e impostura, se internó más adentro, para conocer las mehallas y las tribus que pueblan aquel misterioso territorio.
Por eso ella después de estudiar a fondo sus usos y sus costumbres y compenetrarse de sus misticismos fue reina y señora de sus voluntades. Por eso aquellas gentes sencillas olvidando o desconociendo su sexo le llamaban ¡Señor! Cuando en Europa olvidara cuando ella olvidara a su vez a Europa el Vizconde Marcelus en misión especial del gobierno de Francia, la fue a visitar. Y el vizconde sufrió una decepción. Creyó hallar en Lady Stanhope una maniática, una mística obcecada, una loca en fin, pero fue todo lo contrario. Así como odiaba la religión ficticia y explotadora de nuestros pueblos, así también despreciaba los inumerables artefactos, que aquellas hordas poseían, creando en cambio entre sus adeptos un deísmo a su manera, noble, desinteresado y grande. Y al hablarle de su patria y recordarle Europa, una risita desdeñosa y burlona asomó a sus labios.
Pero ella sabía de los triunfos de Napoleón, conocía la demencia del rey inglés; de la pérdida de Batavia por Holanda, de la independencia del Paraguay, de la fundación de la universidad de Bresian, del anvento de Stephens, de la ejecución de María Antonieta y Luis XVI, porque hasta aquellos remotos países llegaban esas noticias si gratas unas, horripilantes y tristes las otras.
¿Volveréis a ver a vuestra patria? Le preguntó el Vizconde…
¡Nunca, jamás! Respondió con fuerza, poniendo en sus frases la repugnacia que le causaba. ¡Vuestra Europa, es tan ridícula! Dejadme vivir en mi desierto, que nada tengo que ver en Europa, a no ser naciones dignas de sus cadenas o reyes indignos de reinar. Contemplad, Atenas, fijaos en Tiro y meditad lo que será vuestra Europa en poco tiempo. Sus reyes no conservan su raza, caen por sus faltas y se suceden degenerando: la aristocracia desapareció para dar lugar a una burguesía mezquina y efímera, sin gérmen ni vigor; sólo hay un pueblo que labora y produce, un carácter con algunas virtudes y muchos vicios ¡pero que tiemblen los tiranos el día que ellos conozcan su fuerza! No, jamás volveré a ver aquella tierra, porque solo con pensarlo me causa fatiga…
Pero no obstante, sus repugnancias eran fingidas. Cuando las hordas incivilizadas, dieron muerte al coronel Bautín y al célebre viajero español, Badía, ella vengó sus muertes altivamente como algo que le dolía y le afectaba: porque si vivía en Palmira, en Damas o en Balbeck, el recuerdo de la niñez era superior a los afectos creados posteriormente. Por encima de las bellas poesías de Antar estaban los versos magistrales de Shakespeare y el cariño a la cuna, aunque sus labios mintiesen, aunque pretendiese engañarse a sí misma. En las horas de meditación razonada y serena, tenían que acudir por fuerza a su mente, las venerables figuras de sus antepasados, la bruma, la niebla y el perenne murmullo del Támesis. Y, entonces su alma tenía que sufrir torturas indecibles, dolores incontables y tenía que llorar en silencio, la añoranza de su patria, los juegos de la infancia, las delicias del pasado. La sinceridad que la rodeaba, no era suficiente lenitivo al dolor sentido y el alma romántica que a impulso de un deseo, se internara en aquellas soledades, vagaba en realidad por los alrededores del “Home amado” Por eso ella vengaba atrozmente la muerte de aquellos europeos, que en su anhelo de saber, penetraban en aquellas inhospitalarias tierras, porque le dolía, porque por encima de aquel afecto nacido de la compasión que le inspiraban aquellos indígenas estúpidos y sinceros, estaba el cariño de la niñez lejana y la genealogía de su raza altiva. Allí se daba perfecta cuenta de que nuestra Europa con sus imposturas, con sus perfidias, con sus defectos sociológicos, estaba en el orden moral y natural muy por encima de aquel desdichado país. Murió en Siria, porque sus recursos no le permitieron regresar a su patria: porque su excursión al Líbano y Palmira, el castigo al bárbaro Bechir y la rebelión de los Drusos contra Ibrahim-Pachá, los habían agotado: porque ellos serían todo lo sinceros y nobles que se quiera. Pero cobraban su sinceridad en efectivo y esa grandeza del alma la hubiera hallado Lady Stanhope en todos los pueblos del Orbe. Pero disculpando sus desprecios infundados y juzgando imparcialmente su labor, vemos en ella al espíritu justiciero, a la mujer valiente y atrevida que con un denuedo sin igual, supo penetrar en el corazón de la ignorancia y rasgar el velo que cubría la luz del progreso.
Por eso yo, como recuerdo a su venerable memoria, remonto mi espíritu y mi pensamiento a veces, hasta la llanura de Yun, llevando en mis manos las olorosas flores de mi admiración, las que deposito ufano, sobre su tumba silenciosa, sagrada para Mahometanos y Cristianos.

JOSÉ RODRÍGUEZ FAÍLDE (ARMONÍAS)

quarta-feira, março 07, 2007

VIUDAS SIN SERLO

A Don Francisco García.

Las golondrinas marcharon
En busca del sol ardiente;
Y aquí sus nidos dejaron
En los huecos de la fuente.

Con la ilusión que alimenta,
Tan solo la fantasía;
El pobre también se ausenta
En busca, de lo que ansía.

Sólo, deja aquel rincón,
Donde de niño corrió;
Y allí deja su corazón
Con el adiós que le dio.

Deja la esposa aflijida
O la novia inconsolable;
Deja la madre querida
Desmayada, y triste el padre.

Todo, todo deja triste,
Y él, también triste se vá;
Su alma de vigor viste
Y dice: que volverá.

…………………………

II

Las golondrinas volvieron,
Con la nueva primavera;
De nuevo sus cantos dieron
Dulce alegría a la aldea.

Los pobres que se marcharon,
En busca de la fortuna;
Sólo algunos regresaron
Al pueblo, que fue su cuna.

Y los otros, luchan, luchan,
Y nunca pueden vencer;
Y la pena en su alma ocultan
Porque, no pueden volver.

ENVIO

Golondrinas, golondrinas,
¿Quién os pudiera imitar?
¿Quién tuviera alas divinas
y como vosotras volar?...

Novia, novia cariñosa,
Madre buena, espera, espera;
¡La esperanza es tan hermosa!
Por volver, ¿cuánto él no diera?

Viuda, sin ser viuda,
Espera, que volverá;
De su amor no tengas duda
Que tu amor le alentará.
¡Y si no vuelve, es que ha muerto
y ha muerto, de soledad!

……………………………………..

Ellos, son las golondrinas,
Pero, sin sus alas leves;
Y ellas son sin ser viudas
Huérfanas de los placeres.

Y esperan, esperan, pero
¡cuánto tarda el compañero!

Que alas, no encontró
Que cuando se fue, soñó…



JOSÉ RODRÍGUEZ FAÍLDE

quinta-feira, março 01, 2007

quinta-feira, fevereiro 22, 2007

sábado, fevereiro 17, 2007

MÁSCARAS ETERNAS

A Cándido Souto

Ya llegó el carnaval y con él, el bullicio, la algazara el ruido y la alegría. Por todas partes se ven fantásticas caricaturas, ridículas y groseras unas, desprovistas de pudor y gracia las otras. Y es que el buen sentido y la moral se pierden, y es que el vicio y la corrupción aumentan. ¡Que dicha para las viejas que presumen de ser niñas! ¡Que gozo poder ocultar por un momento bajo la encubridora máscara las arrugas que son el sello fatal de los años! ¡Que placer inefable el ser estrechada por enamorado galán y poder engañarse y engañarlo por breve instante, haciéndole creer que es joven y hermosa! ¡Que dulzura ser tratada como en otros tiempos, oyendo a su paso requiebros amorosos de fantásticos enamorados! La muchedumbre frenética de placer, busca en estos días toda clase de extravagancias, y en esta carrera interminable de coches y automóviles, de carros y jinetes, de bailes y saraos, de cines y paseos, no puede decirse que no existe bienestar, no puede negarse que el pueblo está satisfecho, que goza y que se divierte?... Pero cuando volvamos a nuestras casas y nos despojamos de esa ridícula máscara; cuando volvamos a la fatídica realidad se nos entristecerá más la memoria y sufrirá más el corazón, pensado que es un año más de vida y una ilusión menos de ella.
Hay realidades que no se pueden decir; pero a fuerza de razonar, pensaremos que nosotros con nuestro trabajo asíduo pagamos esa locomoción vertiginosa y desenfrenada que corre interminable dando vueltas al Prado y nosotros, ¡infelices! También corremos con la nuestra, que es la natural, para que de agradecimiento no nos despedacen…
El pueblo languidece merced a tanta pompa y boato, a tanto parásito amañado que vive explotando a nombre de la justicia y el progreso, que si no tuvieran más altos y nobles ideales- yo renegaría de ellos.

La máscara eterna que nos agobia, no es necesario esperar al carnaval para verla; se encuentra en todas partes, se ve en todos los lugares, se contempla, se oye, se siente en todo el tiempo y a todas horas. La máscara fatal que todo ser lleva en sí, es la prueba más natural, es el fundamento más lógico para ésta, que, par estos ángeles puros y bellos, las máscaras son un encanto; para los viejos son un recuerdo de su juventud que ¡ay! Jamás volverá; para los pobres y desvalidos un manifiesto de su pobreza, y para los ricos una diversión voluptuosa, una forma de humillar al pueblo con su lujo, como en tiempos de la esclavitud romana gozaban al ver gladiadores despedazarse incompasivos en la “arena” mientras ellos reían de su ignorancia, cubiertos con la máscara de la hipocresía…
Pero no debemos afligirnos en estos recuerdos. Olvidemos por algunas horas las miserias y tristezas y gocemos, gustando los placeres momentáneos que renuevan la ilusión y al son de estos gratos sones musicales, lancémonos frenéticos, rindiendo culto a la alegría, y a Tersípcore.
¿Qué importa en en lóbregas viviendas exhale suspiros y gemidos el viejo enfermo, el niño pobre y la madre ciega, si estos gemidos se han de perder en tortuosas y obscuras calles? ¿Llegan por ventura al Prado cubierto con vistosos colores de serpentinas y confetis, de coches y automóviles los lamentos miserables?
¡Máscara fatal, yo te aborrezco!

JOSÉ RODRÍGUEZ FAÍLDE.

quarta-feira, fevereiro 14, 2007

CON PERMISO DO MEU AVO


Unha denuncia do historiador Dionisio Pereira

A familia (residente en Pontevedra) do antigo alcalde de Cerdedo (dende 1950) e xefe local de Falange nos días que seguiron ao golpe militar, Manuel Gutiérrez Torres, familia que tamén está emparentada con outro falanxista de primeira hora, Francisco Nieto, tenme presentado unha demanda de conciliación que se verá o día 15 de febreiro ás 11h no Xulgado de Paz de Cerdedo, por publicar no libro "A IIª República e a Represión franquista no Concello de Cerdedo" editado en 2006 por "Verbo Xido" a seguinte frase: "Persoas sinaladas pola súa presunta participación en diversas manifestacións da represión: Angel, Luis e Manuel Gutiérrez Torres (xefe da Falange, alcalde de Cerdedo nos anos 40 e 50), Eligio e Francisco Nieto (falanxistas)...." Tamén o fan por unha frase semellante publicada no meu traballo incluído nas Actas do Congreso da Memoria celebrado en Narón en decembro de 2003. Esixen que me retracte, que publique esa retractación nos mesmos medios nos que foron escritas as frases devanditas e que acepte unha indemnización polos danos e perxuízos sufridos, "en la cuantía que se determinará en el momento procesal oportuno". Como é evidente, eu nin podo nin quero retractarme, posto que esas persoas foron sinaladas por numerosas fontes orais como participantes nunha represión na que se pasearon a 7 veciños, houbo malleiras, multas, roubos, detencións e humillacións se taxa, etc. etc. Non podo, pois, por que non podo faltar á verdade, e porque tamén está en xogo a dignidade das vítimas. O problema é que só teño fontes orais, posto que como sabedes, os paseos, as malleiras, os roubos, etc. non teñen a penas referencias documentais (só en casos moi excepcionais) e ficaron impunes. Ademáis, eu non utilizarei nunca as miñas fontes orais como testemuñas nun xuízo, porque non podo implicar nesa situación tan desagradable a persoas de máis de 80 anos, que confiaron en min e que xa saben o que foi a represión fascista porque aturaron con ela na súa mocidade. Algúns, ademáis, son familiares directos dos asasinados. En conclusión, está en xogo a liberdade de expresión e o mantemento "per secula seculorum" da impunidade dos agresores, asumida hoxendía polos seus descendentes. A maiores, aqueles que se beneficiaron do franquismo, pretenden seguir facéndoo en retrospectiva. Entendo, pois, que isto sobarda a cuestión persoal, e debera ser tomado en conta xunto con outros "incidentes" similares que están a acontecer (no Grove e en Cambados, por exemplo), por todas aquelas persoas e entidades que vimos traballando na recuperación da memoria da represión franquista, e, se é posíbel, darlles unha resposta colectiva. Por algunhas informacións, me consta que a familia en cuestión tivo presións externas, non sei de quén, pero posibelmente de círculos da dereita, para presentar a demanda. Polo tanto, se temos en conta as ameazas que comezan a proliferar, podemos estar no comezo dunha estratexia para cortar as actividades de historiadores e colectivos debruzados nesta temática, aproveitando os innegables trazos conservadores (por utilizar unha expresión suave) do aparato xudicial: daqueles polvos da Transición, veñen estes lodos. Podedes facer uso desta información da maneira que creas máis convinte. Envíovos tamén un comunicado que fixo a directiva da asociación "Verbo Xido" por se queredes adheriros: trataríase de envialo rápidamente á prensa co maior apoio posíbel de colectivos e persoas. En calquera caso, nós estamos polo labor de facer algo conxuntamente. Outra cousa: o domingo 18 a partir das 12h ate as 17 h. a Asociación de Mulleres "Espadela" celebra no Pavillón de Deportes Municipal a VIIª Festa da Vincha. Pois ben, convidaron a "Verbo Xido" a que puxeramos un posto de libros de autores da bisbarra; daquela, aproveitando o convite, imos facer unha venda masiva do libro en cuestión. Como pode haber rexeites por parte dalgún elemento montaraz da potente dereita local, estamos facendo un chamamento aos amig@s e correlixionari@s a que nos fagan unha visita, tomen un viño, proben a vincha, e nos arroupen coa súa presenza e impidan que haxa ningunha saída de tono dos carcas. Así que xa sabedes, se vos animades a vir pola montaña..... E máis nada. A ver en que queda todo isto.

Saúde
Dionísio Pereira

domingo, fevereiro 11, 2007

sexta-feira, fevereiro 09, 2007

sexta-feira, janeiro 26, 2007

segunda-feira, janeiro 22, 2007

quarta-feira, janeiro 17, 2007

domingo, janeiro 14, 2007

EXTRACTO ENTREVISTA

Domingo Rodríguez Teijeiro en la voz de galicia:

“la prisión central de Celanova, donde llegó a haber hasta 1.700 presos. Por dimensión y capacidad fue una de las más importantes de España”

Los libros publicados sobre cárceles se basan en la experiencia y la memoria de los presos. Y eso es algo que está muy bien y que había que hacer pero, ¿cómo eran esas instituciones? Se nos cuenta -evidentemente tiene que ser así desde esa perspectiva- que lo pasaban fatal, que se morían de hambre. Pero, ¿eran meros lugares de exterminio o había algo más? 

-¿Y lo había? 

-Las prisiones tenían una función clara: reeducar, resocializar. Los presos eran enemigos del modelo que querían imponer los vencedores. Eran del partido republicano, del movimiento obrero pero también estaban las clases medias y bajas. Gente que hacía falta para construir el país, para trabajar, gente que no se podía eliminar. La idea era darles un cursillo acelerado sobre las directrices del nuevo régimen. El 1 de enero de 1940 había 270.000 presos en las cárceles de todo el país. Al mismo tiempo que los presos ingresaban en la cárcel se pusieron en marcha mecanismos para vaciar las prisiones, para liberar a la gente. No se trataba de decretar una amnistía, porque eso hubiese supuesto reconocer que no habían hecho nada. Se recurrió a la libertad condicional, que ya estaba regulada antes de la república, y se concedieron indultos. 

-Pero esas intenciones, ¿cómo se traducían en el funcionamiento diario de las prisiones? 

-Jugaban con las condiciones de vida, que eran lamentables. También lo eran fuera de las prisiones. Hay que tener en cuenta que 1941 fue el año del hambre y en la cárcel se pasaba más hambre todavía. La intención era despersonalizar a los individuos. Algunos, la mayoría, tenían ideas políticas claras. Eran de partidos de izquierdas, de sindicatos, del partido republicano... Se trataba de embrutecerlos, de reducirlos, de llevarlos a un estadio en el que sólo pensaran en la supervivencia. Querían que aceptaran su culpabilidad y se les inculcaban las ideas del nacional-catolicismo. 

-¿Cuál era la manera de hacerlo? 

-Un papel fundamental lo tuvo la Iglesia. Cobra importancia la figura del capellán de la prisión que oficia misas, bautizos, comuniones... No sólo hacen actos litúrgicos típicos sino que hacen proselitismo religioso. También hay visitas del apostolado seglar, que lleva su misión a la cárcel. De hecho, el cumplimiento pascual se hizo obligatorio durante los primeros años. También había conferencias de los propios funcionarios de la prisión repasando, por ejemplo, los 26 puntos de la Falange.

quinta-feira, janeiro 11, 2007

quarta-feira, janeiro 10, 2007

ELOGIO DE LA POBREZA

A Manuel Paradela

Pobreza: yo soy tu compañero, me gustan tus caricias, te sigo en el sendero, que marcas a los nobles que tienen sentimiento, que llevan en su alma las penas y el tormento, que viven una vida, de eterno sufrimiento.
Me gustas, vida pobre, dolor que gimes siempre, te busco, como el hombre, anhela eternamente.
Te amo sí; te amo, pobreza aborrecida, te quiero cual el rico idolatra el tesoro de su vida; igual que el ave, el nido, que pluma a pluma hace, en ramas escondido.
He visto que en ti sola, encuentro la nobleza, galardón preciado de las almas, ternura infinita de belleza. ¿De qué sirven tesoros y riquezas, si las almas carecen de ternura? ¿De qué valen palacios y noblezas, sin bondad y sin dulzura?
En ti, pobreza ignara, que te acercas a los tiempos primitivos, hallé la bondad que no encontrara en las almas, que se acercan a los tiempos que vivimos. El lujo, la molicie y el interés, cambiaron el sentimiento humano, por eso el hombre de hoy, no es, ni noble, ni justo, ni hermano.
Sea porque no tienes intereses, sea porque el egoísmo no te anime, tú, pobreza, un lugar mereces tener en el corazón ya que redime, tú nobleza sencilla y bondadosa, las almas que sufren los reveses de una vida que pudiera ser divina y ser preciosa, si no hubiera ruínes que amargaran la plácida quietud en que reposa.
He conocido un pobre peregrino, cansado ya de ese camino, que tiene que recorrer el que rico no ha nacido y el cual me contaba muchas cosas que viera por donde había ido.
“El mundo es muy hermoso, me decía; pero el hombre lo afea cn su afán avaricioso cada día. He cruzado, por pueblos muy pequeños, por esos pueblos pastoriles y callados, y allí he vivido como ellos feliz la vida de natura, sin tiranos.
Como soy bohemio, me gusta cada día, un horizonte nuevo vislumbrar en lontananza; eso sólo alienta ya mi vida, el único rayo que me queda de esperanza, marchar siempre como corre el tiempo, hacia una quimera que nunca se alcanza. También he pasado por ciudades muy modernas, en las que el lujo sólo priva y ¡si vieras cómo en ellas, se arrastara la falacia y la perfidia, y en lugar del bienestar del pobre, sólo la inquietud y ambición respira!
Muchas veces, sin comer quedara , e igual que me levantara me acostara, si a mi paso no encontrara, algún pobre que conmigo repartiera lo poco que él, entre los pobres, mendigara. Ser rico y ser bueno, son dos cosas inconfundibles, apréndelo hoy que eres niño y que en la ilusión vives, para preparar la carrera, que como todo el mundo sigues.”
Por eso desde entonces, pobreza aborrecida, he visto que en ti sólo la bondad y la dulzura anida y amante te idolatro, pues me eres muy querida, por algo eres noble, por algo eres digna, de que te dedique enteras las horas de mi vida y te cante amoroso, las notas más sentidas de mi lira…

Armonías. Rimas, Versos y Prosas
JOSÉ RODRÍGUEZ FAÍLDE.

terça-feira, janeiro 09, 2007

sobreseimiento

Se ha recibido en esta fiscalía testimonio del auto dictado por V.S. en el Expediente de Responsabilidades políticas nº 83 de 1941 por el cual declara el sobreseimiento del mismo en lo que se refiere a los encartados, José Rodríguez Faílde, Angel Armesto, Martín Ruan, Valentin Prieto Mesa, Mateo Peman Fernandez, Celso Pereira, Manuel Alvarez y Nicolás Pérez Bertolez.
Dios guarde a V.S. muchos años
Ourense 4 de enero de 1943

Tal tal

Sr. Juez de Instrucción de esta capital.

sexta-feira, janeiro 05, 2007

PANXOLIÑA DE REISES

(escrita para as súas fillas
co gallo do aguinaldo)

Uns reises novos
Vámoslles cantar
Que non compren mirra
Para dios adorar
Comprar si que compran
E venden tamén
A dios olvidado
Sen facer un ben
Eles a engordar
E nós espidiñas
Imos quedar tesas
Nas noites friíñas
Por iso mesías
Que veña e que diga
Quen demo nos guía?

José Rodríguez Faílde

Transmitida oralmente pola súa filla:
Josefa Rodríguez Toral.

terça-feira, janeiro 02, 2007

1937

AUDIENCIA JOSÉ RODRÍGUEZ FAÍLDE

En Ourense a diecisiete de febrero de mil novecientos treinta y siete ante SS.ª e infrascrito Secretario, comparece el que expresa ser y llamarse como va dicho, casado, profesión librero, de cincuenta años, natural de La Peroja y vecino de Orense…

PREGUNTADO: Para que se diga su actuación desde la declaración del estado de Guerra hasta que fue detenido, contesta: Que le día veintiuno de julio último, en vista de la paralización de su negocio de librería, dejó al frente de su kiosco a su mujer y a su hija, marchándose el dicente a Carracedo (Peroja) para aprovechar aquellos días pintando un hórreo de su propiedad en dicho pueblo, mejor dicho en Poín de abajo. Que a los pocos días, se enteró de que el kiosco que tenía en Orense había ardido, en vista de lo cual, no regresó a Orense porque desaparecido su medio de vida, sería, de volver a Orense, una carga más en la familia. Que continuó residiendo en Vilaboa, en la casa de sus padres, ayudando a sus hermanas en las faenas propias de la casa; que por haber llegado a sus oidos que uno milicianos de Villarubín pretendían ir a detenerle y maltratarle, se ausentó de la casa paterna, habiendo ido a Poín de arriba e introduciéndose en una casa que halló abierta, escondiéndose en una cuadra de la misma hasta que se le detuvo en ella la Guardia Civil.
PREGUNTADO: Para que diga el nombre de la persona que le dio la confidencia de su posible detención por las milicias de Villarubín; y asimismo el nombre del dueño o dueña de la casa en que se refugió, contesta: Que no recuerda quien le dijo lo primero, y que tampoco sabe a quien pertenecía la casa en donde clandestinamente se escondió.
PREGUNTADO: Si no es más cierto que entre V.B.C, A.B. y P.I. le albergaron para impedir su detención por la fuerza pública, contesta: que no es cierto.
PREGUNTADO: Si reconoce como suyos los papeles y documentos que obran unidos a los folios 3, a 15 ambos inclusive, y que le han sido puestos de manifiesto, contesta: Que todos dichos papeles son suyos a excepción de los que obran al folio 7, los que no reconoce.
PREGUNTADO: Si después de haber sido detenido, dijo a la Guardia Civil que Azaña era el único hombre capaz de implantar en España la Democracia y la Libertad contesta: que no ha dicho nada de lo que se le pregunta, que lo dijo el Cabo en son de burla.
PREGUNTADO: Si ha militado en la política extremista de esta provincia, contesta que no, que estaba afiliado al partido de Izquierda Republicana como simple cotizante.
PREGUNTADO: Si tiene algo más que decir, contesta: Que no.

Leída se afirma y ratifica y firma con S.S. y doy fé.

Tal tal tal tal e tal tal.

segunda-feira, janeiro 01, 2007

2006

ano da memoria...
200...????